Şaý-sepleriň dizaýny, belli bir döwrüň gumanistik we çeper taryhy taryhy bilen ylym we tehnologiýanyň, medeniýetiň we sungatyň ösüşi bilen üýtgeýär. Mysal üçin, Wizantiýa, Barok, Rokoko stilinde Günbatar sungatynyň taryhy möhüm orny eýeleýär.
Wizantiýa şaý-sepleri
Aýratynlyklary: güýçli dini reňkli açyk altyn we kümüş örtükler, ýalpyldawuk daşlar.
Gündogar Rim imperiýasy diýlip hem atlandyrylýan Wizantiýa imperiýasy gymmat bahaly metallar we daş söwdasy bilen tanalýardy. Dördünji-XV asyrlarda Wizantiýa ägirt uly imperiýa baýlygyna eýe bolup, günsaýyn ösýän halkara söwda ulgamy Wizantiýa zergärlerine altyn we gymmat bahaly daşlara görlüp-eşidilmedik mümkinçilik berdi.
Şol bir wagtyň özünde Gündogar Rim imperiýasynyň şaý-sepleri gaýtadan işlemek tehnologiýasy görlüp-eşidilmedik belentliklere ýetdi. Rimden miras galan çeperçilik stili. Giçki Rim imperiýasynda reňkli şaý-sepleriň täze görnüşleri peýda bolup başlady, daş daş bezeginiň ähmiýeti altynyňkydan ýokary bolup başlady we şol bir wagtyň özünde ebonit kümüş hem giňden ulanyldy.
Altyn we kümüş skeletizasiýa Wizantiýa şaý-sepleriniň möhüm aýratynlyklaryndan biridir. Wizantiýada altyny gaýtadan işlemegiň iň meşhur usullaryndan biri, opusinterrasile diýlip atlandyrylypdyr, bu güýçli ýeňillik effekti bilen näzik we jikme-jik nagyşlary döretmek üçin, biziň eramyzyň III asyryndan bäri giňden ýaýran usuldyr.
Biziň eramyzyň X asyrynda burini emallamak usuly ösdürilipdir. Wizantiýa şaý-sepleri, çyzylan nagşy gönüden-göni demir tekerine gömmegi, şekiliň metaldan tapawutlanmagy üçin emal guýmagy we doly emeli fonlaryň ulanylmagyny ýok etmegi öz içine alýan bu usulyň ulanylmagyny üpjün etdi.
Uly reňkli şaý-sepler. Wizantiýa gymmat bahaly daş işinde, daşlaryň reňklerini çykarmak üçin ýarym tegelek egrilen daşlardan ýagtylyk we daşlaryň umumy hrustal aýdyňlygy, çylşyrymly we kaşaň stilde çyzylan altyna salnan ýalpyldawuk, ýarym tegelek egrilen, tekiz arka daşlar (kabonlar) görkezildi.
Güýçli dini reňk bilen. Wizantiýa sungat stili hristiançylykdan dörändigi sebäpli, haçda ýa-da ruhy haýwana eýe bolmak Wizantiýa stilindäki şaý-seplerde giňden ýaýrap biler.
Barok döwrüniň şaý-sepleri
Aýratynlyklary: dabaraly we asylly, kaşaň we ajaýyplyk bilen doldurylan ajaýyp, janly, güýçli we joşgunly
Luis XIV döwründe Fransiýada başlanan barok stili ajaýyp we ajaýyp. Şol döwürde, tebigy ylymyň ösmegi we täze dünýäni öwrenmek, Europeanewropanyň orta gatlagynyň ösmegi, merkezi monarhiýanyň güýçlenmegi we Özgertmeler hereketiniň döwründe boldy. Barok şaý-sepleriniň iň wekilçilikli dizaýny, XVII asyryň ortalarynda doglan iň irki ýaýly şaý-sepler bolan “Sévigné” şaýydyr. Fransuz ýazyjysy Madame de Sewigne (1626-96) bu şaý-sepleri meşhur etdi.
Aboveokardaky suratda görkezilen monjuk görkezýäremal, Barok şaý-seplerinde umumy bir proses. Emalyň dürli reňkleriniň altyna atylmagy XVII asyryň başynda Toutan Toutin (1578-1644) atly zergär tarapyndan tehniki täzelik hökmünde başlandy.
Barok şaý-sepleriniň stili köplenç emal giňden ulanylmagy bilen baglanyşykly bolmadyk güýçli agora estetikasyna eýe. Bu şaý-sepleriň öň tarapynda-da, arkasynda-da nahar emeli hemişe tapylypdy.
Bu reňkli usul, gülleriň aňladylyşyna has laýyk gelýär we XVII asyryň dowamynda tutuş Europeewropanyň ganyny gaýnadýan we ýatda saklaýan bir gül bardy. Aslynda Gollandiýaly bu gül Fransiýada ylhamdy: çigildem.
XVII asyrdaçigildemýokary jemgyýetiň nyşanydy we iň gymmadynda çigildem lampasyny tutuş villa üçin çalşyp bolýardy.
Bu baha elbetde ýokarlanýar, indi köpürjik diýilýän, köpürjik diýilýän bu ýagdaýy suratlandyrjak bir sözümiz bar. Köpürjik döwülenden kän wagt geçmänkä, çigildem lampalarynyň bahasy “çigildem köpügi” diýlip atlandyrylýan sarymsak başlady.
Her niçigem bolsa, çigildemler barok şaý-sepleriniň ýyldyzy boldy.
Sazlama barada aýdylanda bolsa, bu henizem göwher altyna goýlan we göwher ýasamak üçin ulanylýan metaly pes görmeýän döwürdi, sebäbi XVIII asyrda altyn toplumly göwher Rokoko stilindäki şaý-seplerde az-kem ýaýrap başlady.
Bu döwürdäki şaý-sepler köp sanly stolgöwher kes, agny, bir ujuny kesen oktaedral göwher çig daş, gaty ýönekeý göwher.
Şonuň üçin surata seretseň, barok şaý-sepleriniň köpüsi göwheriň reňkine däl-de, gara reňkde görünjekdigine göz ýetirer, ýöne göwherleri gaty az bolany üçin, göwheriň öň tarapyndan ýagtylyga çenli arka tarapdan şöhlelendirilen köp bölekleriň mazmuny arkaly bolup bilmez. Şonuň üçin surat eserinde köp “gara” göwher hem bolup biler, sebäbi şuňa meňzeýär.
Şaý-sepler stilinde Barok aşakdaky aýratynlyklary görkezýär: ajaýyp, janly, güýçli ylgaw, şol bir wagtyň özünde lýuks we dabaraly asyllylar bilen dolup, dini tebigaty az. Üýtgemegiň görnüşine we görkeziliş atmosferasyna ünsi çekip, daşky ýerine ýetiriş görnüşine üns beriň.
Giçki döwürde eseriň stili gödek, gödek we reňkli bolýar we çuňňur şekillendiriş we näzik ýerine ýetirişiň mazmunyna üns bermeýär. Giçki barok stili Rokoko stilini käbir ugurlarda açdy.
Rokoko şaý-sepleri
Aýratynlyklary: aýallyk, assimetriýa, ýumşaklyk, ýeňillik, nepislik, nepislik we çylşyrymlylyk, “C” görnüşli, “S” görnüşli egriler.
Aýratynlyklary: aýallyk, assimetriýa, ýumşaklyk, ýeňillik, nepislik, nepislik we çylşyrymlylyk, “C” görnüşli, “S” görnüşli egriler.
Fransuz rocaille sözünden “Rococo” (Rococo) gaýa ýa-da gabyk nagyşlaryny aňladýar, soňra bu söz gaýa we midýa gabyk bezeglerini sungat stiliniň aýratynlyklary hökmünde aňladýar. Barok stili erkek ýaly bolsa, Rokoko stili aýal-gyzlara meňzeýär.
Fransiýanyň şa zenany Mari Rokoko sungatyna we şaý-seplerine gaty muşdakdy.
Korol Lui XV-den öň barok stili kazyýetiň esasy temasydy, çuňňur we nusgawy, bir ýurduň güýjüni aýtmak üçin atmosfera ajaýyp. XVIII asyryň ortalarynda Fransiýanyň senagaty we söwdasy güýçli ösdi we Angliýadan başga Europeewropanyň iň ösen ýurdy boldy. Durmuş we ykdysady şertler we maddy durmuşyň ösüşi, rokokonyň ösmegi üçin binýady goýdy, lýuks şazadalary we begleri, Fransiýanyň ähli ýerlerinde ajaýyp köşk gurdular we içerki bezegi barokko lýuks ajaýyp görnüşiniň tersi, feminist ýokarlan kazyýetiň aýratynlyklaryny görkezýär, ýagny gyzyl lenta we nepis we owadan bezeg täsirine ünsi jemleýär. Rokoko stili, aslynda gutulgysyz netijä bilkastlaýyn üýtgedilen barok stiliniň emele gelmegidir.
Patyşa Lui XV tagta geçdi, 1745-nji ýylyň fewralynda bir gün ýigrimi ýyldan gowrak hakyky söýgi bilen gyzyklandy - hanym Pompadur, hut şu Pompadur täze döwrüň Rokoko stilini açdy.
Rokoko şaý-sepleri stili bilen tapawutlanýar: inçe, ýeňil, ajaýyp we çylşyrymly bezeg, has C görnüşli, S görnüşli we aýlaw görnüşli egriler we bezeg kompozisiýasy üçin açyk reňkler.
“Rococo Art Deco” hytaý bezeg stiliniň köpüsini, hytaýlylaryň gaty ýumşak egrilerinden fransuzlary, hytaý farforlaryny, ylham almak üçin stollary, oturgyçlary we şkaflary çekýär.
Nagyşlarda indi butlar, dini we adaty nyşanlar däl-de, eýsem ýapraklar, güller we üzümler ýaly asimmetrik tebigy elementler agdyklyk edýärdi.
Rokoko stiliniň emele gelmegi aslynda barok stili bolup, bilkastlaýyn aşa gutulgysyz netijä üýtgedildi. Rokoko şaý-sepleri we sungat äheňli dostlary barada has giňişleýin bilmek isleýärsiňiz, “Iň beýik tomaşaçy” atly wekilçilikli film görmegi maslahat berýäris. Şaý-seplerden başlap, geýime çenli içerki bezege çenli filmiň hemmesi rokoko stiliniň aýratynlyklaryny we özüne çekijiligini görkezýär.
Rokoko stilindäki şaý-sepler tekiz esas we üçburçluk görnüşleri bilen häsiýetlendirilen köp sanly gül kesilen göwher bilen ýasalýar.
Bu köptaraply stil, 1820-nji ýyllara çenli köne magdan kesilen ýer bilen çalşylýardy, ýöne hiç haçan düýbünden ýitip gitmedi, hatda 100 ýyldan gowrak wagt geçensoň, 1920-nji ýyllarda galkynyşdan lezzet aldy.
Şaý-sepler pudagy 1789-njy ýylda fransuz rewolýusiýasynyň başlanmagy bilen agyr zarba urdy. Soňra Sisiliýaly bir kiçijik adam Fransiýanyň imperatory boldy we Napoleon boldy. Rim imperiýasynyň öňki şöhratyna höwes bilen ymtylýardy we feminleşdirilen rokoko stili kem-kemden taryhyň sahnasyndan çykdy.
Birnäçe syrly we ajaýyp şaý-sepler stiliniň üstünde olaryň dürli görnüşleri bar, ýöne bir adama ýa-da başga birine duýmaga mümkinçilik beriň, esasanam Barok we Rokoko - Barok korty, Rokoko ajaýyp. Anyöne her niçigem bolsa, olaryň çeperçilik stili şondan bäri dizaýnerlere uly täsir etdi.
Iş wagty: Dekabr-03-2024